Në kohën kur mediat online konkurrojnë për publikim të shpejtë dhe klikime, shkelja e privatësisë po bëhet një problem i rëndë. Kur media normalizon ndërhyrjen në jetën private të individëve — veçanërisht në raste të ndjeshme si aksidentet, vrasjet, vetëvrasjet apo lëndimet — ajo dëmton jo vetëm personin e ekspozuar, por edhe besueshmërinë dhe pavarësinë e saj profesionale.
Roli dhe përgjegjësitë e mediave
Mediat nuk janë vetëm transmetuese të informacionit publik; ato përpunojnë dhe verifikojnë të dhëna personale dhe kanë përgjegjësi ligjore dhe etike për çdo publikim që përfshin emra, fytyra, imazhe apo të dhëna identifikuese. Kodi i Etikës i Këshillit të Mediave të Shkruara të Kosovës parashtron që shtypi duhet të shmangë ndërhyrjet në jetën private, përveç kur ka interes publik të justifikuar. Publikimi i përmbajtjeve nga rrjetet sociale apo i informacioneve personale duhet t’i nënshtrohet testit të interesit publik, jo interesit të lexuesit.
Korniza ligjore dhe roli i AIP
Ligji për Mbrojtjen e të Dhënave Personale dhe Agjencia për Informim dhe Privatësi (AIP) mbrojnë qytetarët nga përpunimi dhe publikimi i paautorizuar i të dhënave. AIP ka paralajmëruar disa herë se publikimi i të dhënave personale pa pëlqim është shkelje e rëndë dhe mund të dënohet me gjoba. Pas publikimeve lidhur me një ngjarje tragjike në Pejë, Agjencia i bëri thirrje mediave të reflektojnë dhe të respektojnë privatësinë, duke kërkuar ndalimin e publikimit të pamjeve të ndjeshme dhe heqjen e përmbajtjeve të publikuara pa pëlqim të familjeve të prekura.
Roli i KMSHK dhe KPM
Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës (KMSHK) dhe Komisioni i Pavarur për Media (KPM) mbulojnë respektivisht mediat e shkruara dhe ato audiovizive. Në raste të shqetësuara, KMSHK ka konstatuar shkelje të privatësisë — nga publikimi i fotografive të fëmijëve deri te ekspozimi i rasteve të ndjeshme — dhe ka apeluar për raportim me kujdes, ndjeshmëri dhe profesionalizëm. Këshilli thekson se vetëm kur ekziston interes i lartë publik duhet të raportohen detaje të tilla, ndërsa fotografitë dhe materialet vizuale duhet të publikohen vetëm pas mbulimit të identitetit ose me respektimin e privatësisë, veçanërisht kur bëhet fjalë për fëmijët.
Pasojat për median
Shkeljet e privatësisë sjellin pasoja të qarta: humbje të besimit publik, cenim të integritetit profesional dhe ekspozim ligjor. Media që publikojnë materiale të ndjeshme pa bazë të qartë rrezikojnë jo vetëm sanksione administrative dhe gjoba, por edhe dëmtim afatgjatë të reputacionit.
Çfarë duhet të bëjnë mediat
Në vend të raportimit të nxituar dhe sensacionalist, redaksitë duhet të investojnë në trajnime për etikën digjitale dhe mbrojtjen e të dhënave personale, të hartojnë politika të brendshme për privatësinë dhe të bashkëpunojnë me organizatat relevante si Agjencia për Informim dhe Privatësi, KMSHK, KPM dhe Asociacionin e Gazetarëve të Kosovës. AIP mund të luajë një rol më aktiv me komunikime dhe manuale udhëzuese në bashkëpunim me këto institucione.
Përfundim
Privatësia është një e drejtë themelore dhe standard profesional, jo luks. Gazetaria etike duhet të ndjekë interesin e vërtetë publik dhe të mos sakrifikojë dinjitetin e individëve për efekt sensacionalist. Në mungesë të respektit për privatësinë, rregullatorët dhe gjykatat mund të ndërmarrin masa që, në fund, dëmtojnë më shumë vetë median se subjektin e ekspozuar.
