Sanksionet e fundit të SHBA-së ndaj kompanive ruse të naftës kanë nxitur veprime të menjëhershme në Ballkan, duke goditur në veçanti ndikimin ekonomik të Moskës në Bullgari dhe Serbi, sipas një shkrimi të Bloomberg, përcjell Telegrafi.
Kur SHBA-ja vendosi sanksione kundër Lukoil PJSC muajin e kaluar, Bullgaria u përball me një problem urgjent: Lukoil zotëron rafinerinë më të madhe të vendit, Neftohim, dhe një rrjet stacionesh shërbimi. Qeveria bullgare sekuestroi rafinerinë dhe asetet e tjera të Lukoil, hoqi të drejtat e aksionarëve dhe emëroi një menaxher për të negociuar një shitje të mundshme. Një komision parlamentar miratoi anulimin e pronësisë 26-vjeçare në vetëm 26 sekonda.
Dhënia e fuqisë ligjore për sekuestrim u shpejtua pas vendimit të Thesarit Amerikan më 7 nëntor për të refuzuar Gunvor si blerës të mundshëm të aseteve ndërkombëtare të Lukoil. Dhjetë ditë më vonë, menaxheri i emëruar nga qeveria, Rumen Spetsov, mori drejtimin e kompanisë. Qeveria lejon që Neftohim të vazhdojë operacionet deri në prill, me mundësinë e një zgjatjeje tjetër prej gjashtë muajsh nëse nuk ndryshon pronësia. Paratë nga një shitje eventuale do të vendosen në një llogari të ftohtë dhe nuk do të jenë të disponueshme për Lukoil për kohën që kompania është nën sanksione.
Lukoil ka deklaruar se po ndërmerr ‘të gjitha hapat e nevojshëm’ për të shitur rafinerinë Neftohim, rrjetin prej rreth 220 stacionesh dhe asetet e tjera në Bullgari. Analistë dhe ish-diplomatë vlerësojnë se kalimi i pronësisë nga kompanitë ruse do të ndodhë, por sfida është nëse Bullgaria do ta drejtojë procesin vetë apo do të imponohen zgjidhje nga jashtë. Ruslan Stefanov nga Qendra për Studimin e Demokracisë në Sofje vëren se dominimi rus në energji ishte mbështetur në marrëdhënie të rrënjosura historikisht, por pjesë të mëdha të këtij ndikimi tashmë janë dëmtuar.
Në Serbi situata mbetet e paqartë. Rafineria kombëtare NIS, e kontrolluar më parë nga Gazprom, humbi furnizimet me naftë pasi skaduan disa lehtësira nga sanksionet e SHBA-së. Presidenti Aleksandar Vuçiq po përpiqet të bindë Gazpromin të gjejë një blerës për të shmangur shtetëzimin, ndërsa ka kërkuar që të gjendet një zgjidhje deri më 23 nëntor. NIS ka rezervë furnizimi për rreth një javë para se të jetë e nevojshme përdorimi i rezervave shtetërore ose blerja e naftës nga burime më të shtrenjta.
Analistët theksojnë se presioni amerikan nxiti këto lëvizje, ndërsa Bashkimi Evropian nuk ka pasur të njëjtin ndikim. Sipas Mario Bikarski nga Verisk Maplecroft, dëbimi i gjigantëve rusë të naftës mund të reduktojë mundësitë për lobim dhe kontakte me elitë politike dhe biznesi në rajon, duke kufizuar kështu ndikimin gjeo-ekonomik të Moskës. Megjithatë, lidhjet historike dhe kulturore me Rusinë mbeten të forta në vendet e rajonit.
Sipas Bloomberg, kjo lëvizje përbën një nga goditjet më të mëdha ndaj gjurmëve ekonomike të Rusisë në Ballkan në dekada, dhe reagimi i ardhshëm i Moskës për të ruajtur ndikimin do të jetë i vështirë për shkak të një tregu më të hapur dhe partnerëve të tjerë furnizues.
Burimi: Bloomberg, përcjell Telegrafi.
